Թարգմանչական աշխատանքներ

Անվճար աշխատանքներ Ռեֆերատ Ուսուցման և զարգացման հիմնախնդիրների դրվածքը սխոլաստիկայի և վերածննդի ժամանակաշրջաններում

9– 14-րդ դարերում եվրոպական միտքը զարգանում էր գերազանցապես եկեղեցիներին կից դպրոցներում և համալսարաններում, որի պատճառով այդ ժամանակաշրջանն անվանում են սխոլաստիկական։
Սխոլաստիկան փիփսոփայման տիպ է, որն, ի տարբերություն միստիկայի, փիլիսոփայությունն օգտագործում է հիմնավորելու համար կրոնական ճշմարտությունները, բանականության համար հասկանափ դարձնելու Հայտնության իմաստն ու բովանդակությունը։
Սխոլաստիկայի գլխավոր խնդիրներից էր նաև կրոնաաստվածաբանական գիտելիքների համակարգումը և «ռացիոնալ աստվածաբանության» ստեղծումը։ Սխոլաստիկան միաժամանակ նշանակում է մտածողության այնպիսի կերպ, որը հենվում է հեղինակությունների վրա, դեդուկտիվ մտահանգումների միջոցով ընդհանուրից բխեցնում մասնավոր բնույթի եզրակացություններ։
Հետագայում սխոլաստիկական անվանում էին այն մտածողությունը, որը կտրված է իրականությունից, անքննադատաբար հետևում է հեղինակություններին, անտեսում է փորձի տվյալները և մեծ ուշադրություն է դարձնում ձևական-տրամաբանական վերլուծություններին։
Սխոլաստիկական զարգացման մեջ տարբերակում են երեք փուլ սխոլաստիկայի ձևավորման շրջան ( 9 - 12-րդ դդ.), հասուն շրջան (13-րդ դ.) և անկման շրջան (14– 15-րդ դդ.)։
Սխոլաստիկայի ձևավորման շրջանի նշանավոր փիլիսոփաներից էին Հովհան Սկոտ էրիուգենան (մոտ 810-877), Անսելմ Քենթերբերացին (1033– 1109), Պիեռ Աբե|յարը (1079-1142) և ուրիշներ։ Այս շրջանի միստիկական փիլիսոփայության նշանավոր դեմքը Բերնար Քլերովացին էր (1091-1153)։
Հովհան Սկոտ էրիուգենան ծնվել է Իռլանդիայում, կրթություն ստացել իռլանդական վանքում, այնուհետև հրավիրվել է դասախոսելու ֆրանսիական արքունիքին կից բացված Ակադեմիայում։ Հունարենից լատիներեն է թարգմանել Կեղծ Դիոնիսոս-Արեոպագացու, Գրիգոր Նյուսացու և այլոց երկերը։ Նրա փիլիսոփայական-աստվածաբանական հայացքները շարադրված են «Նախասահմանվածության մասին» և «Բնության բաժանման մասին» աշխատություններում։
Հովհան Սկոտ էրիուգենայի կարծիքով՝ ճշմարիտ կրոնի և ճշմարիտ փիլիսոփայության, Հայտնության և բանականության միջև չի կարող լինել հակասություն, քանի որ երկուսի աղբյուրն էլ աստվածային իմաստությունն է։
Հեղինակությունը հենվում է բանականության ճշմարտությունների վրա, հետևաբար, հեղինակությունն է հետևում բանականությանը և ոչ թե հակառակը։ «Բնության բաժանման մասին» աշխատության մեջ նա նորպլատոնական փիլիսոփայության հասկացություններով վարձում է բացատրել աշխարհգոյացման գործընթացը։
Բնություն ասելով՝ նա հասկանում է Աստված, որն ինքն իրեն դրսևորում է չորս փուլով։ Աստված «անստեղծ ու արարող բնություն» է, որը ծնում է (տրամաբանական և ոչ թե ժամանակային իմաստով) աստվածային Բանը, Լոգոսը կամ «արարված և արարող բնությունը»։ Դա արարող բնություն է, քանի որ նրանում առկա են ստեղծվելիք բոլոր իրերի նախագաղափարները (էյդոսները), որոնք հաջորդ վազում գոյացնում են «արարված և չստեղծող բնությունը»՝ զգայական-մարմնական իրերի աշխարհը։
Երբ իրերը կրկին վերադառնում են իրենց ակունքին, առաջանում է «չստեղծող և չարարված բնությունը»՝ Աստված, որը, վստահորեն, հանդիսանում է գոյի սկիզբը, միջնակետը և վախճանը։ Որքան էլ էրիուգենան փորձում է արտահեղման տեսությունը համադրել արարչագործության սկզբունքի հետ, այնուհանդերձ, նա շեղվում է աշխարհի ստեղծման մասին աստվածաշնչյան տեսակետից, քանի որ իր բացատրությունը քրիստոնեության ոգուն անհարիր պանթեիստական միտվածություն ուներ։
Պատահական չէ, որ 13-րդ դարի սկզբներին, երբ նրա աշխատության նկատմամբ հետաքրքրությունը մեծանում է, կաթոլիկ եկեղեցին «Բնության բաժանման մասին» գիրքը մտցնում է արգելված գրականության ցանկի մեջ։
Սխոլաստիկական փիլիսոփայության ստեղծման «հայրերից» էր նաև Անսելմ Քենթերբերացին, որին ժամանակակիցներն անվանում էին «երկրորդ Օգոստինոս»։ Նրա մտածումների նշանաբանն էր՝ «Հավատում եմ, որպեսզի հասկանամ», ինչը նշանակում է, որ հավատը գերազանց է բանականությունից, սակայն կարիք է զգում մեկնաբանության և «ցուցադրման»։
Քենթերբերացին տրամաբանությունը և փիլիսոփայությունը օգտագործում է կրոնական սկզբունքների հիմնավորման համար։ Նա աստվածաբան էր, փորձում էր բանականացնել հավատքի բովանդակությունը և ստեղծել բանականացված հավատք։ Փիիսոփայության պատմության մեջ Քենթերբերացին հայտնի է Աստծո կեցության «գոյաբանական» ապացույցով, որի իմաստն այն է, որ Աստծո մասին հասկացությունից բխեցվում է նրա գոյությունը:
Ուրեմն, եթե Աստված, որպես հասկացություն, կատարյալ գոյացություն է, ապա հնարավոր չէ, որ կատարյալ գոյացությունը իրականում գոյություն չունենա։ Աստծո կեցության «գոյաբանական» ապացույցի դեմ հանդես եկավ Քենթերբերացու ժամանակակից վանական Գաունիլոն, ըստ որի, որևէ առարկայի հասկացությունից չի կարելի բխեցնել դրա գոյությունը։ Եթե մենք հասկացություն ունենք հեքիաթային կղզու մասին, ապա դա բնավ էլ չի նշանակում, թե այդ կղզին գոյություն ունի։ Թեև աստվածուրացողը կարող է ինչ-որ պատկերացում ունենալ, երբ լսում է՝ «այն, ինչից ավելի ոչինչ հնարավոր չէ մտածել» արտահայտությունը, բայց դա այնքան անորոշ է, որպեսզի որոշակի պատկերացում ունենա Աստծո բնության, հետևաբար, Նրա գոյության մասին։
Տրամաբանության և բանականության ջատագովությամբ հանդես եկավ Պիեր Աբելյարը, որը, ի տարբերություն Քենթերբերացու, առաջնորդվում էր «Հասկանում եմ, որպեսզի հավատամ» սկզբունքով։ Անշուշտ, դա չի նշանակում, թե Աբելյարը բանականությունը վեր է դասում հավատից, ընդհակառակը, որպես սխոլաստիկական մեթոդի ստեղծման «հայրերից» մեկը, նա ձգտում է հասկանալի դարձնել այն, ինչին հավատում է։ Միևնույն ժամանակ նա ավելի մեծ տեղ է տալիս տրամաբանությանը և բանական ապացույցներին։ Այս առումով հատկանշական էր նրա «Այո և Ոչ» աշխատությունը, որում ի մի են բերված իրար հակասող կրոնական և աստվածաբանական պնդումները։
Վերածնունդ (Ռենեսանս) հասկացությամբ նշանակվում է արևմտաեվրոպական երկրների պատմամշակութային կյանքի զարգացման այն շրջանը, երբ միջնադարյան մշակույթից անցում է կատարվում Նոր ժամանակի մշակույթին։ Ընդսմին, Իտալիայում դա տեղի է ունենում ավելի վաղ 14-16– րդ դարերում, իսկ հյուսիսեվրոպական մյուս երկրներում՝ 15– 17-րդ դարերում։
Այս ժամանակաշրջանում խոր փոփոխություններ են տեղի ունենում հասարակության տնտեսական, սոցիալ–քաղաքական և գիտամշակութային կյանքի ոլորտներում։ Սկզբնավորվում է արտադրության կապիտալիստական եղանակը, արագ թափով զարգանում են արտադրողական ուժերը, կատարվում են տեխնիկական ու աշխարհագրական հայտնագործություններ, ձևավորվում են ազգային պետություններ, հաստատվում են աշխարհատեսության նոր սկզբունքներ, վերածնվում են անտիկ գրականության և փիլիսոփայության արժեքները և այլն, որոնք, միասին վերցրած, պայմանավորում են տվյալ ժամանակաշրջանի մշակույթի անկրկնելիությունը և ինքնատիպությունը։
Վերածննդի դարաշրջանում փոխվում են տիեզերքի, հասարակության, բարոյականության, կրոնի և հենց մարդու մասին պատկերացումները։ Այդ փոփոխությունները նախ և առաջ իրենց դրսևորումներն են գտնում հասարակական կյանքի և մտածողության աշխարհականացման մեջ, այսինքն՝ կրոնի և եկեղեցական գաղափարախոսության ճնշումից ազատագրվելու մեջ։
Հասարակությունը և մարդը աստիճանաբար ազատվում են հոգևոր իշխանության խնամակալությունից և պարտադրանքներից։ Եթե միջնադարյան մարդու համար ճշմարտությունը տրված էր Սուրբ Գրքում, ապա Վերածննդի դարաշրջանի մարդը, չմերժելով կրոնական ճշմարտությունը, այնուհանդերձ ձգտում է սեփական ուժերով բացատրել ճշմարտությունները, սեփական աչքերով տեսնել ամեն ինչ, փորձով և բանականությամբ ստուգել իր գիտելիքները։
Մարդն իր քննախույզ հայացքը ուղղում է բնությանը և ձևավորվում է փորձարարական գիտությունն ու ռացիոնալ տեսությունը, հայացք է նետում հասարակությանը՝ ստեղծելով պատմության, պետության և իրավունքի մասին նոր տեսություններ և անդրադառնալով անտիկ գրական ժառանգությանը՝ ձևավորվում է հումանիստական քննադատությունը և սկզբնաղբյուրների, պատմական իրադարձությունների պատճառահետևանքային կապերի ոաումնասիրության վրա հիմնված պատմագիտությունը։
Աշխարհականացման արդյունքում մարդը զգում է իր մեծությունը, հզորությունը, դառնում է ինքնավստահ, եսասեր, հպարտանում իր հաջողություններով, իր անհատական ձեռքբերումներով։ Ձևավորվում է հումանիստական և անհատապաշտական մի աշխարհայացք, որի կենտրոնում բազմակողմանի զարգացած անհատականության իդեալն է։ Նոր աշխարհայացքի կրողները գրականության, բանասիրության, արվեստի ներկայացուցիչներն էին՝ «նոր մարդիկ» աշխարհիկ մտածողությամբ, որոնց ստեղծագործությունների գլխավոր հերոսը մարդն էր, մարդկային գործունեությունը և մարդկային գիտությունները։